Żelazo stanowi niezbędny dla organizmu pierwiastek śladowy. Ten mikroelement jest również bardzo ważny w diagnozowaniu wielu schorzeń. Jakie są wskazania do wykonania badania żelaza i jak się do niego przygotować?
Co to jest badanie żelaza we krwi?
Badanie żelaza służy pomiarowi poziomu jego stężenia we krwi. Ilość tego pierwiastka w organizmie jest zależna od jego wchłaniania i utraty w przewodzie pokarmowym, drogach moczowych lub rodnych, oraz od jego rozmieszczenia w ustroju. Stężenie żelaza podlega zmienności dobowej. W związku z tym pomiar tego pierwiastka nie zawsze odzwierciedla dokładny poziom jego zapasów w ustroju. Wpływ na wynik badania może mieć również występowanie ostrych stanów zapalnych. Oznaczenie stężenia żelaza we krwi wykonywane jest często razem z pomiarem stężenia transferyny. Dzięki temu można obliczyć jej wysycenie żelazem.
Wskazania do wykonania badania żelaza
Jedne z najczęstszych wskazań do wykonania badania stężenia żelaza we krwi, to:
- krwawienia z przewodu pokarmowego;
- resekcja żołądka;
- kontrola prawidłowego wchłaniania żelaza;
- kontrola przy leczeniu żelazem;
- objawy niedokrwistości – bladość skóry, osłabienie i łatwe męczenie się, łamliwość włosów i paznokci, zajady;
- podejrzenie hemochromatozy, czyli kumulacji żelaza w organizmie – zmęczenie, osłabienie, bóle stawów i brzucha, brak energii oraz zaburzenia pracy serca;
- bardzo obfite miesiączki;
- mało zróżnicowana dieta (np. wegetariańska);
- choroby wrzodowe, żylaki przełyku lub odbytu;
- przewlekłe stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych;
- obfite krwawienie;
- ciąża;
- podejrzenie zaburzeń rozmieszczenia żelaza w organizmie;
- spaczone łaknienie.
Jak się przygotować do badania żelaza?
W celu uzyskania wiarygodnych wyników badania żelaza, należy dostosować się do specjalnych zaleceń:
- w miarę możliwości należy unikać stresów;
- na 2-3 dni przed badaniem nie należy pić alkoholu;
- przed badaniem nie należy spożywać posiłków oraz leków i suplementów bogatych w żelazo;
- na 12 godzin przed badaniem nie należy pić kawy ani herbaty, spożywać posiłków, palic papierosów ani żuć gumy;
- rano, w dniu pobrania można wypić maksymalnie szklankę wody;
- najlepiej badanie przeprowadzić przed przyjęciem porannej porcji leków;
- około 10-15 minut przed pobraniem zaleca się pozostawanie w pozycji siedzącej.
Należy również pamiętać, by wcześniej poinformować lekarza o przyjmowanych lekach. Niektóre z nich bowiem mogą zaburzyć wynik badania krwi. Leki zwiększające stężenie żelaza, to m.in.: chloramfenikol, metyldopa, doustne środki antykoncepcyjne i estrogeny. Z kolei do substancji obniżających jego poziom można zaliczyć duże dawki Aspiryny, testosteron, kolchicynę, adrenokortykotropinę oraz metycylinę. Dodatkowym zaleceniem dla kobiet jest natomiast wykonywanie badania żelaza co najmniej 3 dni po menstruacji.
Jak przebiega badanie żelaza?
Badanie stężenia żelaza polega na pobraniu próbki krwi od pacjenta. Najlepiej wykonywać je rano. Pacjent po zajęciu pozycji siedzącej przygotowywany jest do pobrania krwi. Odbywa się ono przez nakłucie żyły w zgięciu łokciowym. Na wyniki badania zwykle nie trzeba długo czekać.
