Badanie USG wykonuje się bardzo często, ponieważ pozwala ono zobrazować szereg struktur znajdujących się wewnątrz ciała. Jakie są wskazania do jego wykonania, jak się do niego przygotować oraz jak ono przebiega?
Badanie USG (ultrasonografia), to metoda wykorzystująca fale ultradźwiękowe do obrazowania narządów oraz powierzchni ich wnętrza. Służy ono wykrywaniu zmian patologicznych oraz umożliwia ocenę kształtu, wielkości i położenia poszczególnych narządów. Badanie USG pozwala uzyskać obraz badanych tkanek z dokładnością aż do 0,1 mm. Jest bezbolesne, nieinwazyjne i można je wielokrotnie powtarzać, jeśli istnieje taka potrzeba. Ponadto w przeciwieństwie do badania RTG, ryzyko uszkodzenia narządów wewnętrznych jest minimalne.
Do najczęściej wykonywanych badań USG, należą:
- USG jamy brzusznej – pozwala oceniać wielkość, stan, budowę oraz kształt narządów jamy brzusznej, takich jak: wątroba, pęcherzyk i drogi żółciowe, trzustka, śledziona, przewód pokarmowy, nerki i nadnercza, węzły chłonne oraz duże naczynia krwionośne zaotrzewnowe;
- USG klatki piersiowej i śródpiersia – pomaga ocenić m.in. strukturę płuc, grasicę, przełyk oraz tchawicę. Wykonuje się je również po urazach klatki piersiowej;
- USG szyi i tarczycy – dzięki niemu diagnozuje się zaburzenia czynności tarczycy, guzki w jej miąższu, oraz niewyjaśnione obrzęki szyi;
- USG jąder – polega na ocenie jąder, najądrzy, naczyń krwionośnych oraz wodniaków jąder;
- USG ginekologiczne – pomaga ocenić narządy miednicy, jej struktury oraz pojawiające się zmiany;
- USG gruczołów piersiowych – pozwala ocenić strukturę gruczołu sutkowego, torbiele i włókniakogruczolaki. Ponadto stosuje się je do obrazowania szerokości przewodów mlekowych oraz zmian patologicznych;
- USG serca – wykonuje się je w celu wykrywania chorób układu krążenia oraz oceny ruchu mięśnia sercowego oraz zastawek wewnątrzsercowych;
- USG naczyń metodą Dopplera – stosowane jest w celu oceny przepływu krwi w dużych tętnicach i żyłach, a także wykrywania ich schorzeń;
- USG w czasie ciąży – daje możliwość monitorowania rozwoju i stanu płodu.
Nieco rzadziej wykonuje się takie badania USG, jak:
- USG ślinianek;
- USG węzłów chłonnych;
- USG stawów: kolanowego, skokowego, biodrowego, łokciowego lub barkowego;
- USG nadgarstka;
- USG noworodków, niemowląt i dzieci;
- USG oczodołu;
- USG tkanek miękkich oraz mięśni.
Wskazania do wykonania badania USG
Ultrasonografia pomaga obrazować wiele narządów, dlatego istnieją różne wskazania do jej przeprowadzania, w zależności od obszaru badania.
Wskazania do badania USG jamy brzusznej:
- ból brzucha lub ból kolkowy;
- wymioty lub biegunka;
- podejrzenie kamicy nerkowej lub żółciowej;
- żółta skóra;
- utrata masy ciała;
- zwiększenie obwodu brzucha;
- trudności w oddawaniu moczu lub stolca;
- krwawienia z dróg rodnych, układu moczowego lub pokarmowego.
Wskazania do badania USG klatki piersiowej i śródpiersia:
- diagnostyka zapalenia lub śródbłoniaka opłucnej;
- diagnostyka zapalenia płuc oraz pozostałych schorzeń płuc, opłucnej, przepony lub śródpiersia;
- urazy klatki piersiowej;
- podejrzenie wysięku płynu do jamy opłucnowej.
Wskazania do badania USG szyi i tarczycy:
- zmiany ogniskowe;
- wole;
- poczucie duszności;
- objawy nadczynności i niedoczynności gruczołu tarczycowego;
- wyczuwalny guz w szyi oraz jej deformacja;
- ocena węzłów chłonnych szyi.
Wskazania do badania USG jąder:
- urazy jąder;
- podejrzenie wodniaka, żylaków powrózka nasiennego, torbieli nasiennych lub guza jądra lub najądrza;
- wyciek z cewki moczowej;
- ból jąder lub moszny;
- powiększenie moszny.
Wskazania do badania USG ginekologicznego:
- zaburzenia miesiączkowania lub krwawienie z dróg rodnych;
- bóle podbrzusza i brzucha;
- niepłodność lub problemy z donoszeniem ciąży;
- zmiany w obrębie błony śluzowej oraz jajników;
- nieprawidłowości w budowie narządów rodnych.
Wskazania do badania USG gruczołów piersiowych:
- wyczuwalna przez dotyk zmiana w piersi lub wyciek z brodawki sutkowej;
- bóle piersi;
- badania kontrolne łagodnych zmian;
- powiększenie pachowych węzłów chłonnych;
- hormonalna terapia zastępcza.
Wskazania do badania USG serca:
- wady serca;
- nadciśnienie tętnicze;
- zaburzenia rytmu serca;
- choroby naczyń, osierdzia, lub sercowo-płucne oraz choroba zakrzepowo-zatorowa lub niedokrwienna serca;
- nowotwory i urazy serca;
- zapalenie mięśnia sercowego.
Wskazania do badania USG naczyń metodą Dopplera:
- diagnostyka tętnic nerkowych i trzewnych;
- podejrzenie zakrzepicy lub niewydolności zastawkowej;
- wykrywanie zwężeń, niedrożności, tętniaków oraz malformacji naczyniowych.
Wskazania do badania USG w czasie ciąży:
- diagnozowanie wad rozwojowych płodu;
- monitorowanie i ukazywanie rozwoju płodu;
- zobrazowanie ułożenia łożyska.
Jak się przygotować do badania USG?
USG, to badanie nieinwazyjne, dlatego zwykle nie wymaga wcześniejszego przygotowania. Stosowania się do specjalnych zaleceń wymaga przede wszystkim USG jamy brzusznej oraz USG naczyń metodą Dopplera. Są one następujące:
- dzień przed badaniem zaleca się dietę lekkostrawną oraz stosowanie środków pomagających usunąć powietrze z przewodu pokarmowego;
- około 6 godzin przed badaniem nie należy przyjmować pokarmów, płynów słodzonych oraz gazowanych, żuć gumy i palić.
W przypadku USG ginekologicznego, USG prostaty lub układu moczowego, wykonywanych przez powłoki brzuszne, zaleca się by ponad godzinę przed badaniem wypić 1-1,5 litra wody i nie oddawać moczu. Z kolei przed badaniem USG ginekologicznym transwaginalnym oraz USG transrektalnym prostaty nie należy mieć wypełnionego pęcherza.
Jak przebiega badanie USG?
W zależności od tego jaka część ciała ma być badana, pacjent proszony jest o położenie się na leżance lub o pozostanie w pozycji siedzącej. Następnie na badany obszar zostaje nałożony specjalny żel, który pomaga eliminować zakłócenia, oraz ułatwiać przewodzenie. Jest on obojętny dla skóry i bez problemu można go usunąć. W trakcie badania radiolog przesuwa głowicą USG po badanym obszarze, dzięki czemu uzyskuje obraz danego narządu na ekranie monitora. Ultrasonografia trwa mniej więcej 10-20 minut, w zależności od badanej części ciała.
